BİLEŞİKLERİN FORMULLERİ
Bileşiklerin adlandırılmasında öncelikle bileşikleri; metal -ametal bileşikleri ve ametal-ametal bileşikleri olmak üzere iki temel gruba ayırmak gerekir.
Elementler bileşik oluştururken elektron alırlar,verirler veya ortak kullanırlar.Bu sırada (+) veya (-)yüklenirler.Elementlerin bileşik oluştururken aldıkları (+) veya (-) yüklere değerlik denir.
Değerlik,bir iyonun yüküdür.(+) yüklü iyonlara katyon, (-) yüklü iyonlara anyon denir.Genellikle ametaller veya ametallerin oluşturduğu kökler (-) değerlik alırken,metaller ise (+) değerlik alır.
Birden fazla elementten oluşan (+) veya (-) yüklü atom gruplarına kök denir.CO-23 ,SO-24 ,NO--3 ,CIO—4 ve PO-24 gibi
Katyonların Adları
Bir element birden fazla katyon oluşturabiliyorsa,katyonun iyon yükü Romen rakamı ile adının yanına yazılır.
Örneğin; Demir elementi Fe+2 ve Fe+3 katyonları oluşturur.
Fe+2 için Demir (II)
Olduğu gibi.
Fe+3 için Demir (III)
Anyonların Adları
Tek atomlu anyonlar adlandırılırken elementin adının sonuna ür ilave edilir.
Cı— klorür iyonu
S-2 Sülfür iyonu
N-3 Nitrür iyonu
F— Florür iyonu olduğu gibi.
Ametallerin oksijenle oluşturduğu kökleri iki tane ise;en fazla oksijen içereni okunurken ametalin adının sonuna at eki takılarak okunur.Daha az oksijen içerende ise ise ametalin adının sonuna it eki takılarak okunur.
NO-1 Nitrat iyonu
NO3 -1 Nitrit iyonu
CO2-1 Karbonat iyonu
SO3 -2 Sülfat iyonu
SO4 3-2 Sülfat iyonu
Bir ametalin ikiden fazla kökü varsa,en fazla oksijen içereni adlandırılırken ön ek olarak per kullanılır.En az oksijen içerende ise ek olarak hipo kullanılır.
CIO— hipoklatik iyonu
CIO—2 klorik iyonu
CIO—3 klorat iyonu
CIO—4 perklorat iyonu
a) İYONİK BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI
Bir iyonik bileşiğin adı,önce katyonun sonra da anyonun adı yan yana getirilerek oluşturulur.Katyonun ve anyonun adı kullanılırken “iyon” kelimesi kullanılmaz.
Örneğin;
CaSO4 :Kalsiyum sülfat
MgCI2 :Mağnezyum klorür
FeCI3 
emir (III) klorür
Cu2 O :Bakır (I) oksit
KCIO3 
otasyum klorat
HgCI :Civa (I) Klorür
NH4 NO3 :Amonyum nitrar
MgBr2 :Magnezyum bromür
Co( NO3 ) 2 :Kobalt (II) nitrat
NaCI :Sodyum Klorür
KMnO4: otayum permanganat
Na2 MnO4 :Sodyum manganat
Bazı iyonik bileşikler belli oranda su moleküllerini de içererek kristal oluştururlar.Buna kristal suyu denir.Bu tür bileşiklere hidratlar denir.Hidratlar adlandırılırken önce bileşiğin adı sonra su moleküllerinin sayısı Yunanca Öntakılarla belirtilerek okunur.
CrCI3 .6H2 O :Krom (III) Klorür hekzahidrat
CuSO4 .5H2 O :Bakır (II) Sülfat pentahidrat
FeCI2 .2H2 O emir (II) klorür dihitrat
Cu( NO3 ) 2 .6H2 O :Bakır (II) nitrat hekzahidrat
Na2 .CO3 .10H2 O :Sodyum karbonat dekahidrat
CO(CN) 2 .3H2 O :Kobalt (II) Siyanur trihidrat
İyon bileşiklerin formülleri yazılırken;
*Katyon bileşiğin soluna,anyon sağına yazılır.
*Katyonun ve anyonun iyon yüklerinin sayısal değeri çaprazlanırken sembollerin sağ alt köşesine yazılır.
*Sembollerin sağ alt köşesine yazılan sayılar kendi aralarında sadeleştirilir.
*Köklerin bulunduğu bileşiklerin formülleri yazılırken kökler parantez içerisine alınır.Çaprazlanan sayılar bu parantezin sağ alt köşesine yazılır.
Örnekler verirsek:
Magnezyum nitrür :Mg+2 N-3 àMg 3 N2
Alüminyum Sülfat :Al+3 (SO2 ) -2 àAl2 (SO4 ) 3
Kalsiyum oksit :Ca+2 O-2 àCaO
Potasyum fosfat :K+1 (PO4 ) -3 àK3 PO4
Demir (III) nitrat :Fe+3 (NO3 ) -1 àFe(NO3 ) 3
Kalsiyum fosfat :Ca+2 (PO4 ) -3 àCa3 (PO4 ) 2
Sodyum karbonat :Na+1 (CO2 ) -2 àNa2 CO3
b)Moleküller Bileşiklerin Adlandırılması
Basit moleküller bileşikler adlandırılırken,Bileşikte hangi elementten kaç tane element bulunduğunu belirten Yunanca ön takılar kullanılarak adlandırılır.
Mono =1 Di =2 Tri =3
Tetra =4 Penta =5 Hekza =6
Hepta =7 Okta =8 Nona =9
Deka =10
Bazı bileşiklerin adlandırılması aşağıda verilmiştir.
Bileşiğin formülü Bileşiğin Adı
CO Karbon monoksit
CO2 Karbon dioksit
SO2 Kükürt dioksit
SO3 Kükürt trioksit
SF6 Kükürt hekzaflorür
N2 O3 Diazot trioksit
N2 O4 Diazot tetraoksit
CCI4 Karbon tekraklorür
PCI3 Fosfor triklorür
CIO2 Klor dioksit
Bileşiğin formülü
HCI àà Hidrojen klorür
H2 S àà Hidrojen sülfür
HCN àà Hidrojen siyanür
HF àà Hidrojen florür
Formülü
NH2 àà Amonyak
C2 H2 àà Asetilen
N2 H2 àà Hidrazin
H2 O àà Su
CH3 COCH3 àà Aseton
HNO3 àà Kezzap
HCI àà Tuz ruhu
CaCO3 àà Sönmemiş kireç
CH3 COOH àà Asetik asit
Anyon Asit Asitin Adı
NO-2 HNO2 Nitröz asit
NO-3 HNO3 Nitrik asit
CO-23 H2 CO3 Karbonik asit
SO-23 H2 SO3 Sülfüroz Asit
SO-24 H2 SO4 Sülfürik asit
CIO- HCIO Hipoklozör asit
CIO-2 HCIO2 Kloröz asit
CIO-3 HCIO3 Klorik asit
CIO-4 HCIO4 Perklorik asit
PO-34 H3 PO4 Fosforik asit
Helojen asiti Sistematik Adı Özel Adı
HF Hidrojen florür Hidroflorik asit (Cam asiti)
HCI Hidrojen klorür Hidroklorik asit (Tuz ruhu)
HBr Hidrojen bromür Hidrobromik asit
HI Hidrojen iyodür Hidroiyonik asit
__ÖRNEK BİLEŞİK ADLANDIRILMALARI__
Na-2 SO-4 àSodyum sülfat
Ca(Na3 ) 2 àKalsiyum nitrat
Ba(OH) 2 àBoryum hidroksit
Na2 CO3 àSodyum karbonat
Al2 (SO2 ) 3 àAliminyum sülfat
(NH4 ) 3 PO4 àAmonyum fosfat
K2 SO4 àPotasyum sülfat
Fe(OH) 3 àDemir (III) hidroksit
Zn3 (PO4 ) 2 àÇinko fosfat
Pb(NO3 ) 2 àKurşun (II) nitrat
CuSO4 àBakır II sülfat
K3 PO4 àPotasyum fosfat
FeI2 àDemir (II) iyodür.
NO àAzot monooaksit
S2 CI2 àdisülfür diklorür
CI2 O àDiklor monoaksit
CCI4 àkarbon tetraklorür
PF3 àfosfor triflorür
NF3 àazot triflorür
Sodyum hipoklorit à NaCIO
Potayum klorat à KCIO3
Kalsiyum permargonat à Ca(mno 4 )
Sodyum asetat à CH3 COONa
Mangan (II)karbonat à Mn3 Co3
Civa (II) sülfit à HgSO3
Civa (I) kromat à Hg2 Cro4
Kobalt (III) dikromat à Co(Cr2 O7 ) 3
Berilyum siyanür à Be (CN) 2
Aliminyum Bikarbonat à PbSO4
emir (III) klorür
otasyum klorat